ပေါင်းတည် အကျဉ်းထောင်

(24 - April - 2015) တွင် Zawgyi font နှင့်ရေးတင်ခဲ့သော Blog post ကို Unicode ဖြင့်ပြန်လည်ရေးတင်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။

    `ထောင်´ ဟုဆိုလျှင် ကြားရမြင်ရသူ ဟူသမျှ နှလုံးစိတ်ဝမ်း လန်းရွှင်စရာမဟုတ်ပေ။ ထောင်ရှိသည့် မြို့ကွ ဟုလည်း ဘယ်သူမှ ဂုဏ်ယူမော်ကြွားချင်မှာမဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ခေတ်အဆက်ဆက် ထောင် ဆိုတာ ရှိလာခဲ့တာပါပဲ။ ကိုယ်နေတဲ့မြို့မှာ ထောင်ရှိနေပြန်တော့ ထောင် အကြောင်း တစေ့ တစောင်း နဲနဲလေ့လာကြည့်မိတယ်။ ဂုဏ်ယူမော်ကြွားဘို့မဟုတ်ဘဲ သမိုင်းမှတ်တမ်းလေး တစ်ခုအဖြစ်နဲ့ပဲလေ့လာကြည့်မိတယ်။     ပေါင်းတည်မြို့တွင် နှစ်ပေါင်းတစ်ရာကျော် သက်တမ်းရှိသော အဆောက်အဦများတွင် ပေါင်းတည်ထောင်ပါဝင်ပါသည်။      ခရစ်နှစ် ၁၈၅၂-ခုနှစ်မှ ၁၈၅၃-ခုနှစ်အတွင်း ပုဂံမင်းလက်ထက်တွင် ဒုတိယ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စစ်ပွဲဖြစ်ပွါးပြီး မြေထဲမြို့မှစ၍ အောက်မြန်မာပြည် တစ်ဝှမ်းလုံး ဗြိတိသျှ ကိုလိုနီအဖြစ်ကျရောက် ခဲ့ရသည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ဗြိတိသျှတို့သည် ၎င်းတို့၏ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရား ခိုင်မြဲစွာဆောင်ရွက်နိုင်ရန် အောက်မြန်မာပြည်ကို ရခိုင် ၊ တနင်္သာရီ ၊ ပဲခူး ၊ ဧရာဝတီ ဟု (Division) နယ်မြေဒေသကြီးများ ခွဲ၍ ရုံး ၊ ဂါတ် ၊ ထောင် ၊ ဆေးရုံ ၊ ဈေး များကိုတည်ထောင်ပြီး အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။       ၁၈၆၄-ခုနှစ်တွင် အကျဉ်းထောင်ဌာနကို စတင်ဖွင့်လှစ်၍ ဆေးမင်းကြီး၏လက်အောက်တွင် ထားရှိအုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ၁၈၇၂-ခုနှစ်တွင် ဆေးမင်းကြီးအုပ်ချုပ်နေရာမှ ထောင်းမင်းကြီးသီးခြား ခန့်ထား၍အုပ်ချုပ်စေခဲ့ပါသည်။       အမှန်တော့ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ ပထမစစ်ပွဲအပြီး ရခိုင်နှင့် တနင်္သာရီ ကိုဗြိတိသျှတို့သိမ်းယူးသွားပြီး နောက် ၁၈၂၇-ခုနှစ်ကတည်းက ရခိုင်ပြည်နယ် စစ်တွေ တွင် ဗြိတိသျှတို့ကပထမဆုံး အကျဉ်းထောင်ကို ဆောက်လုပ်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။      ဤသို့ ဗြိတိသျှ တို့တည်ဆောက်ခဲ့သောအကျဉ်း ထောင်များအနက် ပေါင်းတည်အကျဉ်းထောင်ကို ဒုတိယ အင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်ပွဲပြီးနောက် ၁၈၇၅-ခုနှစ် တွင်စတင်ဆောက်လုပ်ပြီး ၁၈၇၈-ခုနှစ်တွင်ပြီးစီးခဲ့ပါသည်။ ၎င်းပြီးစီးသည့်နှစ်မှ ၁၉၄၁-ခုနှစ်ထိ အင်္ဂလိပ်အစိုးရက အကျဉ်းထောင် အဖြစ်အသုံးပြုခဲ့ပါသည်။ ၁၉၄၂-ခုနှစ် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်တွင် ဂျပန်တပ်စခမ်းဖြစ်ခဲ့သည်။  ၁၉၄၅-ခုနှစ် မဟာမိတ်တပ်များပြန်လည်ဝင်ရောက် လာသောအခါ မဟာမိတ်တပ်များက တပ်စွဲထားပြန်သည်။ ထို့နောက် ပေါင်းတည်ထောင်ကို ၁၉၅၂-ခုနှစ်ထိပိတ်ထားခဲ့ပါသည်။ ၁၉၅၂-ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် အကျဉ်းထောင်အဖြစ်ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၁-ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ (၂၈)ရက်နေ့တွင်ရဲတပ်ဖွဲ့သို့လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့ပြန်သည်။ ၁၉၉၃-ခုနှစ်မတ်လ (၁၅)ရက်နေ့တွင်မှ အကျဉ်းဦးစီးဌာနသို့ပြန်လည်လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့ပြီး (ဃ)အဆင့် ထောင်ငယ်ကလေးအဖြစ် တည်ရှိနေပါသည်။      ပေါင်းတည်အကျဉ်းထောင် တည်နေရာမှာ ရန်ကုန်>ပြည် ကားလမ်းဘေး မိုင်တိုင်အမှတ်(၁၄၃)၊ အကွက်ကြီးအမှတ် (၃၆)၊ ပေါင်းတည်မြို့ ဈေး(၁)ရပ်ကွက်တွင်တည်ရှိသည်။       ပေါင်းတည်ထောင်ပုံစံမှာ အလျားလိုက် စတုဂံ ပုံစံဖြစ်သည်။ ဘူး အဝင်ဝကြီးဘေးတွင် ထောင်တာဝန်ခံ ထောင်ပိုင်အိမ်ရှိသည်။ အတွင်းအဝင် Main Jail လမ်းမကြီးလက်ယာ ဘက်၌ စားဖိုကြီးနှင့် အမျိုးသမီးအိပ်ဆောင်ရှိပြီး အုတ်တံတိုင်းကန့်၍ အမျိုးသားအိပ်ဆောင် အမှတ် (၁)ရှိသည်။  Main Jail လမ်းမကြီး၏ လက်ဝဲဘက်၌ ရိက္ခာဂိုဒေါင် ၊ အမျိုးသားအိပ်ဆောင် အမှတ်(၂)ရှိပြီး ထောင်အလယ်ဗဟိုလ်၌ Main Jail ရုံးခန်းနှင့် လက်ဝဲဘက်တွင် တိုက်ခန်းများ လက်ယာအနောက်ဘက်တွင် အလုပ်ရုံများရှိသည်။ ထောင်ပိုင် မြေဧရိယာအကျယ်အဝန်းစုစုပေါင်းမှာ (၂၁.၃၈၁)ဧကရှိပြီး ထောင်တွင်းဧရိယာအကျယ်အဝန်းမှာ (၂.၆၈၁)ဧကသာရှိသည်။ ထောင်ပြင်ဧရိယာမှာ (၁၈.၇)ဧကရှိပါသည်။      ယခုမှတ်စုရေးသည့် ၂၀၁၅-ခုနှစ်ရောက်သည်အထိ ပေါင်းတည်ထောင်မှာ သက်တမ်း (၁၃၇)နှစ်ရှိပြီဖြစ်၍ ထောင်သက်တမ်းတစ်လျှောက် မှတ်တမ်းတင်လောက်အောင် နာမည်ဆိုးဖြင့်ကျော်ကြားခဲ့ခြင်းမျိုးမတွေ့ရပေ။      ခိုင်လုံသောမှတ်တမ်းမတွေ့ရသော်လည်း ရှေးမီနောက်မီ လူကြီးများပြောပြချက်အရ ပေါင်းတည်အကျဉ်းထောင်တည်ဆောက်ရန် အုတ်များကို ယခု ရန်ကုန်>ပြည်လမ်းမကြီး ဘေး ပြည်ဘက်အထွက် (ရွှေတောင်လမ်း)တွင်ရှိသော ဘဲကန်ကြီး မှမြေတူးယူ အုတ်ဖုတ်ခဲ့ကြောင်းမှတ်သားရပါသည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းဘဲကန်ကြီးသည်လည်း ထောင်သက်တမ်း နှင့်အတူကြာမြင့်ခဲ့ပြီဟု သိရပါကြောင်း ပေါင်းတည်အကျဉ်းထောင် သမိုင်းမှတ်တမ်းကို ရှာဖွေဖော်ပြလိုက်ရပါသည်။      သီးခြား မှတ်ဖွယ်အနေဖြင့် ပေါင်းတည်မြို့ လယ်ရှိ ရပ်ကွက်တစ်ခုဖြစ်သော ဈေး(၁)ရပ်ကွက်တွင် သာသနာဆိုင်ရာ စေတီပုထိုးအနေဖြင့် ပေါင်းတည်ထောင် အတွင်းမှ ဥဒိဿစေတီငယ် တစ်ဆူသာရှိပြီး ထောင်အတွင်းရောက်ဘူးသူများသာ ဖူးတွေ့နိုင်ပါသည်။  :)    [ကိုးကား > မြန်မာနိုင်ငံအကျဉ်းထောင်များ၏ နောက်ခံသမိုင်း (ထောင်မှူးကြီးသိန်းဝင်း)]