✇ ေပါင္းတည္အက်ဥ္းေထာင္ ✇
❌❌❌❌❌❌❌❌❌
`ေထာင္´ ဟုဆိုလွ်င္ ၾကားရျမင္ရသူ ဟူသမွ် ႏွလံုးစိတ္ဝမ္း လန္းရႊင္စရာမဟုတ္ေပ။ ေထာင္ရွိသည့္ ျမိဳ႔ကြ ဟုလည္း ဘယ္သူမွ ဂုဏ္ယူေမာ္ၾကြားခ်င္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေခတ္အဆက္ဆက္ ေထာင္ ဆိုတာ ရွိလာခဲ့တာပါပဲ။ ကိုယ္ေနတဲ့ျမိဳ႔မွာ ေထာင္ရွိေနျပန္ေတာ့ ေထာင္ အေၾကာင္း တေစ့ တေစာင္း နဲနဲေလ့လာၾကည့္မိတယ္။ ဂုဏ္ယူေမာ္ၾကြားဘို႔မဟုတ္ဘဲ သမိုင္းမွတ္တမ္းေလး တစ္ခုအျဖစ္နဲ႔ပဲေလ့လာၾကည့္မိတယ္။
ေပါင္းတည္ျမိဳ႔တြင္ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေက်ာ္ သက္တမ္းရွိေသာ အေဆာက္အဦမ်ားတြင္ ေပါင္းတည္ေထာင္ပါဝင္ပါသည္။
ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၅၂-ခုႏွစ္မွ ၁၈၅၃-ခုႏွစ္အတြင္း ပုဂံမင္းလက္ထက္တြင္ ဒုတိယ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ စစ္ပြဲျဖစ္ပြါးျပီး ေျမထဲျမိဳ႔မွစ၍ ေအာက္ျမန္မာျပည္ တစ္ဝွမ္းလံုး ျဗိတိသွ် ကိုလိုနီအျဖစ္က်ေရာက္ ခဲ့ရသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ျဗိတိသွ်တို႔သည္ ၄င္းတို႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရား ခိုင္ျမဲစြာေဆာင္ရြက္နိုင္ရန္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ကို ရခိုင္ ၊ တနသၤာရီ ၊ ပဲခူး ၊ ဧရာဝတီ ဟု (Division) နယ္ေျမေဒသႀကီးမ်ား ခြဲ၍ ရံုး ၊ ဂါတ္ ၊ ေထာင္ ၊ ေဆးရံု ၊ ေစ်း မ်ားကိုတည္ေထာင္ျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။
၁၈၆၄-ခုႏွစ္တြင္ အက်ဥ္းေထာင္ဌာနကို စတင္ဖြင့္လွစ္၍ ေဆးမင္းႀကီး၏လက္ေအာက္တြင္ ထားရွိအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ၁၈၇၂-ခုႏွစ္တြင္ ေဆးမင္းႀကီးအုပ္ခ်ဳပ္ေနရာမွ ေထာင္းမင္းႀကီးသီးျခား ခန္႔ထား၍အုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့ပါသည္။
အမွန္ေတာ့ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ပထမစစ္ပြဲအျပီး ရခိုင္ႏွင့္ တနသၤာရီ ကိုျဗိတိသွ်တို႔သိမ္းယူးသြားျပီး ေနာက္ ၁၈၂၇-ခုႏွစ္ကတည္းက ရခိုင္ျပည္နယ္ စစ္ေတြ တြင္ ျဗိတိသွ်တို႔ကပထမဆံုး အက်ဥ္းေထာင္ကို ေဆာက္လုပ္ခဲ့ျပီးျဖစ္သည္။
ဤသို႔ ျဗိတိသွ် တို႔တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာအက်ဥ္း ေထာင္မ်ားအနက္ ေပါင္းတည္အက်ဥ္းေထာင္ကို ဒုတိယ အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲျပီးေနာက္ ၁၈၇၅-ခုႏွစ္ တြင္စတင္ေဆာက္လုပ္ျပီး ၁၈၇၈-ခုႏွစ္တြင္ျပီးစီးခဲ့ပါသည္။ ၄င္းျပီးစီးသည့္ႏွစ္မွ ၁၉၄၁-ခုႏွစ္ထိ အဂၤလိပ္အစိုးရက အက်ဥ္းေထာင္ အျဖစ္အသံုးျပဳခဲ့ပါသည္။ ၁၉၄၂-ခုႏွစ္ ဒုတိယကမ႓ာစစ္တြင္ ဂ်ပန္တပ္စခမ္းျဖစ္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၅-ခုႏွစ္ မဟာမိတ္တပ္မ်ားျပန္လည္ဝင္ေရာက္ လာေသာအခါ မဟာမိတ္တပ္မ်ားက တပ္စြဲထားျပန္သည္။ ထို႔ေနာက္ ေပါင္းတည္ေထာင္ကို ၁၉၅၂-ခုႏွစ္ထိပိတ္ထားခဲ့ပါသည္။ ၁၉၅၂-ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းတြင္ အက်ဥ္းေထာင္အျဖစ္ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၁-ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ (၂၈)ရက္ေန႔တြင္ရဲတပ္ဖြဲ႔သို႔လႊဲေျပာင္းေပးအပ္ခဲ့ျပန္သည္။ ၁၉၉၃-ခုႏွစ္မတ္လ (၁၅)ရက္ေန႔တြင္မွ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနသို႔ျပန္လည္လႊဲေျပာင္းေပးအပ္ခဲ့ျပီး (ဃ)အဆင့္ ေထာင္ငယ္ကေလးအျဖစ္ တည္ရွိေနပါသည္။
ေပါင္းတည္အက်ဥ္းေထာင္ တည္ေနရာမွာ ရန္ကုန္>ျပည္ ကားလမ္းေဘး မိုင္တိုင္အမွတ္(၁၄၃)၊ အကြက္ႀကီးအမွတ္ (၃၆)၊ ေပါင္းတည္ျမိဳ႔ ေစ်း(၁)ရပ္ကြက္တြင္တည္ရွိသည္။
ေပါင္းတည္ေထာင္ပံုစံမွာ အလ်ားလိုက္ စတုဂံ ပံုစံျဖစ္သည္။ ဘူး အဝင္ဝႀကီးေဘးတြင္ ေထာင္တာဝန္ခံ ေထာင္ပိုင္အိမ္ရွိသည္။ အတြင္းအဝင္ Main Jail လမ္းမႀကီးလက္ယာ ဘက္၌ စားဖိုႀကီးႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးအိပ္ေဆာင္ရွိျပီး အုတ္တံတိုင္းကန္႔၍ အမ်ိဳးသားအိပ္ေဆာင္ အမွတ္ (၁)ရွိသည္။ Main Jail လမ္းမႀကီး၏ လက္ဝဲဘက္၌ ရိကၡာဂိုေဒါင္ ၊ အမ်ိဳးသားအိပ္ေဆာင္ အမွတ္(၂)ရွိျပီး ေထာင္အလယ္ဗဟိုလ္၌ Main Jail ရံုးခန္းႏွင့္ လက္ဝဲဘက္တြင္ တိုက္ခန္းမ်ား လက္ယာအေနာက္ဘက္တြင္ အလုပ္ရံုမ်ားရွိသည္။ ေထာင္ပိုင္ ေျမဧရိယာအက်ယ္အဝန္းစုစုေပါင္းမွာ (၂၁.၃၈၁)ဧကရွိျပီး ေထာင္တြင္းဧရိယာအက်ယ္အဝန္းမွာ (၂.၆၈၁)ဧကသာရွိသည္။ ေထာင္ျပင္ဧရိယာမွာ (၁၈.၇)ဧကရွိပါသည္။
ယခုမွတ္စုေရးသည့္ ၂၀၁၅-ခုႏွစ္ေရာက္သည္အထိ ေပါင္းတည္ေထာင္မွာ သက္တမ္း (၁၃၇)ႏွစ္ရွိျပီျဖစ္၍ ေထာင္သက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္ မွတ္တမ္းတင္ေလာက္ေအာင္ နာမည္ဆိုးျဖင့္ေက်ာ္ၾကားခဲ့ျခင္းမ်ိဳးမေတြ႔ရေပ။
ခိုင္လံုေသာမွတ္တမ္းမေတြ႔ရေသာ္လည္း ေရွးမီေနာက္မီ လူႀကီးမ်ားေျပာျပခ်က္အရ ေပါင္းတည္အက်ဥ္းေထာင္တည္ေဆာက္ရန္ အုတ္မ်ားကို ယခု ရန္ကုန္>ျပည္လမ္းမႀကီး ေဘး ျပည္ဘက္အထြက္ (ေရႊေတာင္လမ္း)တြင္ရွိေသာ ဘဲကန္ႀကီး မွေျမတူးယူ အုတ္ဖုတ္ခဲ့ေၾကာင္းမွတ္သားရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၄င္းဘဲကန္ႀကီးသည္လည္း ေထာင္သက္တမ္း ႏွင့္အတူၾကာျမင့္ခဲ့ျပီဟု သိရပါေၾကာင္း ေပါင္းတည္အက်ဥ္းေထာင္ သမိုင္းမွတ္တမ္းကို ရွာေဖြေဖာ္ျပလိုက္ရပါသည္။
သီးျခား မွတ္ဖြယ္အေနျဖင့္ ေပါင္းတည္ျမိဳ႕ လယ္ရွိ ရပ္ကြက္တစ္ခုျဖစ္ေသာ ေစ်း(၁)ရပ္ကြက္တြင္ သာသနာဆိုင္ရာ ေစတီပုထိုးအေနျဖင့္ ေပါင္းတည္ေထာင္ အတြင္းမွ ဥဒိႆေစတီငယ္ တစ္ဆူသာရွိျပီး ေထာင္အတြင္းေရာက္ဘူးသူမ်ားသာ ဖူးေတြ႔ႏိုင္ပါသည္။ :)
[ကိုးကား > ျမန္မာနိုင္ငံအက်ဥ္းေထာင္မ်ား၏ ေနာက္ခံသမိုင္း (ေထာင္မွဴးႀကီးသိန္းဝင္း)]
